Vận tốc là một đại lượng quan trọng trong bộ môn vật lý và trong cuộc sống hàng ngày. Kiến thức về vận tốc cũng là một trong những kiến thức trọng tâm của bộ môn Vật lý lớp 8. Vậy vận tốc là gì? Vận tốc có những đặc điểm gì? Hãy cùng nhau khám phá về vấn đề này thông qua bài viết sau nhé.
Nội Dung Bài Viết:
Tìm hiểu vận tốc là gì trong vật lý lớp 8?
Vận tốc là phép đo vectơ tốc độ chuyển động của một vật thể và hướng mà nó đang chuyển động. Nó còn có thể được định nghĩa là tốc độ thay đổi vị trí của vật đối với một hệ quy chiếu và thời gian nhất định.
Vận tốc là một đại lượng vectơ, có nghĩa là chúng ta cần cả độ lớn và hướng để xác định vận tốc. Chẳng hạn, nếu một vật thể di chuyển về phía tây với tốc độ 5 mét trên giây (m/s), thì vận tốc của nó sẽ là 5 m/s về phía tây.
Nếu có sự thay đổi về độ lớn hoặc hướng vận tốc của một vật thể, thì nó được gọi là đang ở trạng thái tăng tốc.
Một công thức đơn giản được đưa ra dưới đây là công thức phổ biến nhất và dễ dàng nhất để tính độ lớn vận tốc.
r = d/t
Trong đó
- r là tốc độ (đôi khi được ký hiệu là v, đại diện cho độ lớn vận tốc)
- d là quãng đường vật đi được
- t là thời gian vật đi hết chuyển động
Đơn vị của vận tốc là gì?
Đơn vị quốc tế quy ước cho độ lớn của vận tốc là m/s (mét trên giây). Trong cuộc sống hàng ngày, km/h (kilomet trên giờ) là đơn vị phổ biến của tốc độ. Trên biển, hải lý trên giờ là đơn vị đo vận tốc tàu thuyền phổ biến.
Vận tốc trung bình là gì?
Vận tốc trung bình là vận tốc của một vật thay đổi theo thời gian. Và vận tốc trung bình trong một khoảng thời gian nhất định là tỷ lệ giữa sự thay đổi vị trí của vật trong thời gian đang xét và khoảng thời gian đó.
Vận tốc của vật ở các khoảng thời gian khác nhau sẽ có giá trị khác nhau. Ngoài ra, nó khác với tốc độ trung bình, được định nghĩa là tổng quãng đường đi được chia cho một khoảng thời gian nhất định
Vận tốc tức thời là gì?
Vận tốc tức thời mô tả tốc độ và hướng chuyển động tại một điểm dọc theo đường đi của một vật thể.
Nếu vận tốc trung bình đưa ra cái nhìn tổng quan về vận tốc của một vật trong một khoảng thời gian xác định và trên một quãng đường dài, thì vận tốc tức thời biểu thị một vận tốc cụ thể tại một thời điểm nhất định.
Để tính vận tốc tức thời tại một thời điểm, chúng ta xét vận tốc trung bình trong một khoảng thời gian vô cùng nhỏ kể từ thời điểm đó.
Xem thêm:
Phân biệt vận tốc và tốc độ
Sau khi tìm hiểu về khái niệm vận tốc là gì, chúng ta sẽ đi tìm hiểu về sự khác biệt giữa vận tốc và tốc độ qua bảng sau.
| Vận tốc | Tốc độ | |
| Định nghĩa | Vận tốc có thể được định nghĩa là tốc độ mà một đối tượng thay đổi vị trí theo một hướng nhất định. | Quãng đường mà một vật di chuyển được trong một thời gian nhất định được gọi là tốc độ. |
| Loại đại lượng | Đại lượng vector | Đại lượng vô hướng |
| Giá trị | Vận tốc có thể bằng không, âm hoặc dương. | Tốc độ không thể có giá trị âm hoặc bằng không. |
| Sự thay đổi | Vận tốc của vật thay đổi khi đổi hướng nên vận tốc trung bình thay đổi. | Tốc độ trung bình giữ nguyên ngay cả khi đối tượng thay đổi hướng. |
| Mối quan hệ | Một vật có thể có vận tốc khác nhau nhưng tốc độ giống nhau. | Tốc độ có thể bằng hoặc khác vận tốc. |
| Đơn vị | Vận tốc được đo bằng m/s | Tốc độ được đo bằng m/s |
| Ví dụ | Một đoàn tàu đi theo hướng nam với vận tốc trung bình là 50 km/h sẽ có vận tốc 50km/h. Một vật thể đi thẳng theo một hướng cụ thể được coi là có vận tốc. | Một chiếc xe đạp thể thao đang di chuyển với tốc độ 50 m/s sẽ tăng từ 0 m/s lên 30 m/s, trước khi đạt 50 m/s và thậm chí có thể đạt 70 m/s. |
Vận tốc ánh sáng và vận tốc âm thanh là gì?
Tốc độ ánh sáng trong chân không là một hằng số vật lý phổ quát quan trọng trong nhiều lĩnh vực vật lý, thường được ký hiệu là c. Tốc độ ánh sáng c chính xác là 299.792.458 m/s. Đây cũng là độ lớn của vận tốc ánh sáng.
Vận tốc âm thanh là vận tốc mà sóng âm truyền được trong một môi trường đàn hồi. Ở 20°C, độ lớn của vận tốc âm thanh trong không khí xấp xỉ 343 m/s. Độ lớn vận tốc của âm thanh phụ thuộc phần lớn vào nhiệt độ và môi trường mà sóng âm truyền đi.
Trên đây là câu trả lời cho câu hỏi vận tốc là gì và giới thiệu những đặc điểm của vận tốc. Vận tốc là đại lượng vector có hướng và độ lớn nhất định. Đây là một đại lượng vật lý quan trọng trong nghiên cứu cũng như trong đời sống hàng ngày của con người.
