Thực tiễn là một khái niệm rất trừu tượng và có ít người hiểu được rõ nghĩa. Vậy thực tiễn là gì? Vai trò của thực tiễn đối với nhận thức là gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về nội dung triết học này qua những thông tin bên dưới đây nhé.
Nội Dung Bài Viết:
Thực tiễn là gì?
Thực tiễn là một trong những phạm trù cơ bản, nền tảng của triết học Mác – Lênin nói chung và của lý luận nhận thức Mácxít nói riêng. Đây là phạm trù được nghiên cứu từ rất lâu và có nhiều quan điểm khác nhau:
- Theo chủ nghĩa duy tâm, thực tiễn là hoạt động tinh thần sáng tạo ra thế giới của con người, chứ không được xem là hoạt động vật chất, hoạt động lịch sử của xã hội.
- Theo chủ nghĩa duy vật trước Mác, thực tiễn là một hành động vật chất của con người nhưng lại không bao gồm hoạt động của con buôn, đê tiện, bẩn thỉu.
Sau khi tổng hợp, khắc phục sai lầm, kế thừa và phát triển những quan niệm khác nhau về thực tiễn của các nhà triết học trước đó, C.Mác và Ph.Ăngghen đã đưa ra một quan niệm đúng đắn hơn về thực tiễn như sau: “Thực tiễn là các hoạt động vật chất có mục đích, mang tính lịch sử – xã hội của con người nhằm cải biến tự nhiên và xã hội”.
Ví dụ về thực tiễn
Để các bạn hiểu rõ hơn khái niệm thực tiễn là gì, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về một số ví dụ cụ thể ở bên dưới đây:
- Hoạt động gặt lúa của những người nông dân sử dụng liềm, máy gặt để tác động vào cây lúa nhằm thu hoạch thóc lấy gạo để ăn.
- Hoạt động lao động của các công nhân làm việc trong các nhà máy, xí nghiệp sử dụng máy móc để tạo ra sản phẩm tiêu dùng như là quần áo, giày dép,… phục vụ cho đời sống của chúng ta.
- Hoạt động bầu cử các đại biểu Quốc hội.
Nhận thức là gì?
Nhận thức chính là sự hiểu biết của con người đối với hiện thực khách quan, là quá trình hình thành tri thức bên trong bộ óc của con người về hiện thực khách quan. Bản chất của nhận thức là quá trình phản ánh sự biện chứng, tích cực, tự giác và sáng tạo về thế giới khách quan vào óc con người dựa trên cơ sở thực tiễn.
Dựa trên cơ sở mức độ xâm nhập vào bản chất của đối tượng, nhận thức đã được phân chia thành hai cấp độ khác nhau về đối tượng, chức năng, tính chất, hình thức và trình tự phản ánh. Đó là nhận thức kinh nghiệm và nhận thức lý luận, cụ thể như sau:
- Nhận thức kinh nghiệm: Là nhận thức được hình thành từ sự quan sát trực tiếp các sự vật, hiện tượng ở trong tự nhiên, xã hội hay trong những thí nghiệm khoa học. Nhận thức kinh nghiệm giúp tạo nên những tri thức kinh nghiệm, gồm có tri thức kinh nghiệm thông thường và tri thức kinh nghiệm khoa học.
- Nhận thức lý luận: Là nhận thức gián tiếp, trừu tượng và khái quát hơn về bản chất, quy luật của các sự vật, hiện tượng. Kết quả của nhận thức lý luận thường là tri thức lý luận. Tri thức lý luận được thể hiện được những chân lý sâu sắc, sự chính xác và có hệ thống hơn nhận thức kinh nghiệm.
Vai trò của thực tiễn đối với nhận thức
Qua việc làm rõ khái niệm “Thực tiễn là gì? Nhận thức là gì?” ở bên trên, chắc chắn các bạn cũng thấy rõ thực tiễn có tác động rất lớn đối với nhận thức. Vậy vai trò của thực tiễn đối với nhận thức như nào?
Là cơ sở của nhận thức
Thực tiễn cung cấp nguồn tài liệu cho nhận thức, cho lý luận. Mọi tri thức dù là trực tiếp hay gián tiếp, đối với người này hay người kia, thế hệ này hay thế hệ khác, trình độ kinh nghiệm hay lý luận thì xét về tổng thể cũng đều bắt nguồn từ thực tiễn.
Bằng các hoạt động thực tiễn, con người tác động vào thế giới và buộc thế giới phải bộc lộ ra những thuộc tính, quy luật để cho con người nhận thức được chúng.
Sở dĩ như vậy là vì con người có mối liên hệ với thế giới không phải bắt đầu bằng lý luận mà bằng thực tiễn. Từ quá trình hoạt động thực tiễn cải tạo thế giới mà nhận thức của con người mới được hình thành và phát triển.
Ban đầu, con người thu nhận những tài liệu bằng cảm tính rồi sau đó tiến hành so sánh, phân tích, tổng hợp,… để phản ánh lên bản chất, quy luật vận động của các sự vật, hiện tượng. Từ đó xây dựng nên các khái niệm, lý luận khoa học.
Là mục đích của nhận thức
Thực tiễn là mục đích của nhận thức bởi nhận thức về một vấn đề dù ở khía cạnh hay lĩnh vực gì đi chăng nữa thì cũng sẽ phải quay về phục vụ cho thực tiễn. Nhận thức mà không phục vụ được cho thực tiễn thì không phải là một nhận thức đúng nghĩa.
Do vậy, kết quả của nhận thức phải được hướng dẫn chỉ đạo bởi thực tiễn. Lý luận, khoa học chỉ có ý nghĩa thực sự khi được vận dụng vào thực tiễn và cải tạo thực tiễn.
Là động lực chủ yếu và trực tiếp cho nhận thức
Thực tiễn là động lực chủ yếu và trực tiếp của nhận thức bởi nó giúp cung cấp năng lượng nhiều nhất, nhanh nhất để con người nhận thức được toàn diện và sâu sắc hơn về thế giới.
Trong quá trình hoạt động thực tiễn đã làm biến đổi thế giới, biến đổi luôn cả bản chất, năng lực thể chất và trí tuệ của con người. Nhờ đó, con người mới ngày càng đi sâu nghiên cứu về nhận thức của thế giới, khám phá ra những bí mật của thế giới và làm phong phú thêm tri thức của mình.
Có thể bạn quan tâm:
Thực tiễn đề ra nhu cầu, nhiệm vụ và phương hướng phát triển cho nhận thức. Nhu cầu thực tiễn đòi hỏi cần phải có những tri thức mới, tổng kết kinh nghiệm, khái quát lý luận để thúc đẩy sự ra đời và phát triển của các ngành khoa học. Khoa học ra đời là yếu tố rất cần thiết cho hoạt động thực tiễn của con người.
Là tiêu chuẩn của chân lý
Theo triết học Mác – Lênin: “Vấn đề tìm hiểu xem tư duy của con người có thể đạt tới được chân lý khách quan không không phải là một vấn đề lý luận, mà là vấn đề thực tiễn. Dựa vào thực tiễn mà con người mới chứng minh được chân lý.”
Tất nhiên, nhận thức khoa học phải có tiêu chuẩn riêng, đó là tiêu chuẩn logic. Nhưng nó lại không thể thay thế được cho tiêu chuẩn thực tiễn và còn phụ thuộc vào tiêu chuẩn thực tiễn.
Chúng ta cần phải hiểu thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý theo cách biện chứng. Tiêu chuẩn này vừa có tính tuyệt đối, vừa có tính tương đối, cụ thể như sau:
- Có tính tuyệt đối bởi thực tiễn là tiêu chuẩn khách quan để chúng ta kiểm nghiệm tính xác thực của chân lý. Thực tiễn ở mỗi giai đoạn lịch sử có thể giúp xác nhận được tính đúng đắn của chân lý.
- Có tính tương đối vì thực tiễn không hề đứng nguyên một chỗ mà luôn biến đổi và phát triển. Thực tiễn là một quá trình được thực hiện bởi con người nên không tránh khỏi việc có những yếu tố chủ quan.
Thực tiễn không cho phép việc biến đổi tri thức của con người thành những chân lý cuối cùng. Trong quá trình phát triển của thực tiễn và nhận thức, các tri thức đạt được trước kia và hiện nay vẫn sẽ phải thường xuyên được kiểm nghiệm bởi các thực tiễn tiếp theo, tiếp tục được thực tiễn bổ sung, điều chỉnh, sửa chữa và phát triển cho hoàn thiện hơn.
Hy vọng với các thông tin về “Thực tiễn là gì? Nhận thức là gì? Vai trò của thực tiễn đối với nhận thức” sẽ giúp ích được cho các bạn trong học tập và nghiên cứu. Hãy truy cập muasieunhanh.com để tham khảo thêm các nội dung bổ ích khác nhé!
