Thần thoại là một trong những thể loại văn học dân gian được rất nhiều người yêu thích. Vậy thần thoại là gì? Đặc trưng của thần thoại là gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về thể loại văn học dân gian này qua thông tin trong bài viết nhé!
Nội Dung Bài Viết:
Thần thoại là gì?
Thần thoại là tập hợp những câu truyện kể dân gian nói về các vị thần, nhân vật được sùng bái hay có quan hệ nguồn gốc với các vị thần tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào việc tạo lập nên thế giới.
Thần thoại phản ánh quan niệm của người thời cổ về nguồn gốc của thế giới, đời sống con người và muôn loài. Đồng thời, thần thoại còn thể hiện rõ sự nhỏ bé của con người trước những thiên tai, chiến tranh và cầu mong có một vị thần nào đó đứng ra để bảo vệ họ trong cơn tuyệt vọng.
Nhìn chung, thần thoại chính là một thể loại tự sự được viết bằng văn xuôi, kể lại sự tích của các vị thần sáng tạo ra thế giới tự nhiên và văn hóa, sự tích về các vị thần có hoang đường đến đâu thì vẫn chứa đựng những hiểu biết và kinh nghiệm của người cổ đại. Thần thoại được xây dựng dựa trên những hình ảnh, chi tiết không có thực trong đời sống mà chỉ là hư ảo do con người tưởng tượng ra.
Đặc trưng của thần thoại
Điều kiện xã hội
Thực tiễn của loài người ở hình thái công xã nguyên thủy đã giúp thúc đẩy trí tưởng tượng của họ và tạo ra ra thần thoại. Tư duy của những người nguyên thủy được tạo ra dựa trên cơ sở phản ánh mối quan hệ của các hiện tượng thực tại khách quan với con người thông qua hoạt động lao động. Ở đó có mối quan hệ giữa nhu cầu về nhận thức và nhu cầu giao tiếp, giữa kinh nghiệm và sự khẳng định bản thân, giữa sự sợ hãi và khát vọng chinh phục,…
Tính nguyên hợp
Đây chính là đặc điểm nổi bật nhất của thể loại thần thoại vì loại truyện này vừa có tính văn học, vừa có tính văn hoá. Thần thoại là một loại khoa học cổ xưa được tạo ra để giải thích cho thế giới.
Thần thoại cũng là một tôn giáo nguyên thủy phản ánh về sự tôn thờ tự nhiên của người cổ đại. Ngoài ra, nó còn chứa đựng các yếu tố về triết học, lịch sử, pháp luật,…
Chức năng cơ bản của thần thoại
- Chức năng nhận thức: Thể hiện rõ qua hai mặt là nhận thức về cái đang có, cái đang xảy ra và nhận thức về nguồn gốc của vũ trụ, con người, muôn loài,… Nói cách khác, nhận thức chính là hiện thực khách quan và suy diễn căn nguyên của sự vật, sự việc.
- Chức năng sinh hoạt thực hành: Truyện thần thoại luôn gắn liền với các nghi lễ, tín ngưỡng thờ cúng mang đậm dấu ấn màu sắc tôn giáo.
- Chức năng thẩm mỹ: Thần thoại thể hiện qua sự nhận thức và khát vọng chinh phục thiên nhiên qua trí tưởng tượng của con người. Từ đó con người có thể sáng tạo ra những hình tượng nghệ thuật có tính thẩm mỹ cao.
5 Tác phẩm thần thoại Việt Nam hay nhất
Sự tích con rồng cháu tiên
Xưa kia, ở miền đất Lạc Việt có một vị thần thuộc nòi Rồng, tên là Lạc Long Quân. Trong một lần lên cạn để giúp dân diệt trừ yêu quái, Lạc Long Quân đã gặp và kết duyên cùng nàng Âu Cơ thuộc họ Thần Nông, sống ở vùng núi cao phương Bắc.
Sau đó, Âu Cơ mang thai và đẻ ra một cái bọc trăm trứng. Sau đó, bọc trứng này đã nở ra một trăm người con. Vì Lạc Long Quân không quen sống ở trên cạn nên hai người đã chia nhau ra, người lên rừng kẻ xuống biển, mỗi người sẽ mang theo năm mươi người con.
Người con trưởng theo Âu Cơ và được lên lên làm Vua, xưng là Hùng Vương, đóng đô ở đất Phong Châu và đặt tên nước là Văn Lang. Khi Vua cha chết thì sẽ truyền ngôi cho con trưởng.
Thần trụ trời
Thuở xưa, khi chưa có thế gian và muôn loài, có một vị thần với ngoại hình cùng sức mạnh phi thường xuất hiện. Thần đã ngẩng đầu đội trời lên, tự mình đào đất, đập đá để tạo thành một cái cột chống trời. Công việc cứ thế tiếp diễn như vậy, chẳng bao lâu sau trời và đất đã được phân đôi.
Khi trời đã cao và khô, thần phá cột đi và lấy đất đá ném tung ra khắp nơi mới biến thành những hòn núi, hòn đảo, dải đồi cao và biển rộng. Vì vậy, ngày nay mặt đất mới không được bằng phẳng.
Vị thần ấy sau này được mọi người gọi là Trời hay Ngọc Hoàng giữ chức trông coi mọi việc ở trên trời và dưới đất. Từ đó, các vị thần khác như thần Sao, thần Sông, thần Biển đã tiếp nối các công việc còn dở dang để hoàn thiện nên thế gian này.
Thánh Gióng
Thánh Gióng là một trong những câu truyện thần thoại Việt Nam vô cùng ý nghĩa, thể hiện rõ tinh thần bất khuất, chống giặc và giữ nước của dân tộc ta. Truyện kể về Thánh Gióng – nhân vật trong truyền thuyết của Việt Nam, chỉ mới lên 3 tuổi nhưng đã muốn đi đánh giặc. Thánh Gióng yêu cầu sứ giả về tâu với Vua sắm cho một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt để đi đánh giặc.
Từ đấy, cậu bé đã lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng chẳng no. Khi sứ giả mang ngựa sắt, roi sắt và áo giáp sắt đến cho cậu thì cũng là lúc giặc Ân vừa đến. Khi đó, Thánh Gióng đã vươn vai trở thành tráng sĩ đánh tan quân xâm lược. Sau đó, cậu một mình cưỡi ngựa lên đỉnh núi, cởi bỏ áo giáp rồi bay thẳng về trời.
Nhà vua và người dân sau đó đã lập đền thờ để tưởng nhớ đến công ơn của Thánh Gióng. Ông được xem là biểu tượng anh hùng cho tinh thần chống giặc ngoại xâm và đại diện cho sức mạnh của tuổi trẻ.
Sơn Tinh và Thuỷ Tinh
Truyện thần thoại Sơn Tinh và Thủy Tinh mượn hình ảnh từ thần núi và thần biển để xây dựng nên câu chuyện. Cả hai người đều cùng nhau tranh giành Mỵ Nương, ẩn dụ cho hiện tượng giông bão và lũ lụt tự nhiên xảy ra hàng năm. Năm nào Thủy Tinh cũng dâng nước lên để đánh Sơn Tinh nhưng đều thất bại trở về.
Qua câu truyện thần thoại này thể hiện mong muốn và ước vọng của người dân từ ngàn năm trước là có thể chế ngự được thiên tai, giông bão phá hoại. Đồng thời, truyện còn ca ngợi đến công lao xây dựng và giữ nước của các Vua Hùng.
Nữ thần lúa
Nữ thần Lúa là con gái của Ngọc Hoàng. Nàng là một cô gái xinh đẹp, dáng người thướt tha và có tính tình rất hay hờn dỗi. Sau những trận lũ lụt xảy ra, các sinh linh cây cỏ đều bị chết hết. Lúc này, Trời bèn cho những người còn sống sót sinh con đẻ cái và sai Nữ thần Lúa xuống trần gian để nuôi sống con người.
Có thể bạn quan tâm:
Khi giáng trần, nàng đã làm phép để những hạt giống gieo xuống đất nảy mầm, mọc thành cây và kết bông tạo hạt. Khi lúa chín sẽ tự về nhà không cần phải gặt, phải phơi gì cả. Khi ăn, chỉ cần ngắt bông bỏ vào nồi là lúa sẽ thành cơm.
Trong một lần dẫn các bông lúa vào sân, Nữ thần Lúa đã bị một cô gái phang chổi vào đầu nên nàng rất giận dỗi. Từ đó, nàng nhất định không cho lúa bò về, và cũng không tự biến thành cơm nữa. Vì vậy, người trần gian phải tự tay làm hết tất cả. Sự hờn dỗi lên đến đỉnh điểm là khi Nữ thần đã cấm những bông lúa nảy nở. Vì vậy, sau này mỗi lần gặt xong là người trần gian sẽ phải làm lễ cúng cơm mới.
Hy vọng bài viết mang đến những thông tin hữu ích để các bạn hiểu rõ hơn thần thoại là gì. Hãy truy cập muasieunhanh.com để tham khảo thêm những nội dung khác nhé!
