OCD (rối loạn ám ảnh cưỡng chế) – một dạng rối loạn tâm thần đặc biệt không chỉ làm ảnh hưởng đến cuộc sống của người mắc mà nó còn làm ảnh hưởng đến những người xung quanh. Vậy bị OCD là gì? Dấu hiệu để nhận biết căn bệnh này như thế nào và cách điều trị ra sao?
Nội Dung Bài Viết:
Hội chứng OCD là gì?
Rất nhiều người thắc mắc OCD là viết tắt của từ gì? OCD là viết tắt của từ “Obsessive-Compulsive Disorder”, dịch ra có nghĩa là “rối loạn ám ảnh cưỡng chế”. Đây là một dạng rối loạn tâm thần đặc biệt và nó có xu hướng kéo dài với đặc điểm là những suy nghĩ và hành vi của người mắc sẽ lặp đi lặp lại, không thể kiểm soát được. Các triệu chứng của bệnh này có thể xảy ra với mức độ và tần suất đa dạng và tùy theo từng trường hợp cụ thể.
Mặc dù ít khi đe dọa đến sức khỏe của người mắc nhưng OCD sẽ khiến cho các hoạt động sinh hoạt thường ngày, công việc, học tập cũng như các mối quan hệ xung quanh của người bệnh bị ảnh hưởng rất nhiều. Khi mắc hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế thì người bệnh có thể ý thức được sự quá mức, vô lý của các ý nghĩ hay hành vi của bản thân nhưng lại hoàn toàn không thể chống lại được nó.
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế có thể nói là hội chứng khá ít gặp và nó chỉ xảy ra khoảng ở 0.05% dân số trên thế giới. Trong đó, tỷ lệ mắc bệnh ở nữ chiếm khoảng 1.8% và ở nam giới là 0.5%. Hội chứng này thường xuất hiện chủ yếu ở người có độ tuổi từ 15 – 25 tuổi và cũng thường gặp nhiều hơn ở những đối tượng có trí tuệ và trình độ cao.
Ví dụ về người OCD là gì: Người bị ám ảnh cưỡng chế luôn tự hỏi bản thân mình đã khóa cửa trước khi ra khỏi nhà hay chưa. Và điều này đã thôi thúc họ phải quay lại trở lại nhà để kiểm tra. Việc này thậm chí có thể diễn ra rất nhiều lần. Người bệnh thường cố gắng loại bỏ suy nghĩ về việc khóa cửa nhưng điều này chỉ càng làm cho họ thêm căng thẳng và lo lắng hơn. Cuối cùng thì họ vẫn buộc phải thực hiện hành động là “quay trở lại nhà” để có thể giải tỏa căng thẳng này.
Phân loại OCD là bệnh gì?
Hiện nay có 4 loại rối loạn ám ảnh cưỡng chế phổ biến nhất đó chính là:
- Kiểm tra (Check OCD)
- Lo sợ bị nhiễm bẩn (Hygiene OCD)
- Tích trữ (Hoarding OCD)
- Pure OCD
Vậy Pure OCD là gì? Ở đây Pure OCD khá đặc biệt, nó chỉ những người thường có những suy nghĩ không phù hợp, đi trái với lương tâm, thường mang ý nghĩa về bạo lực, tôn giáo hay tình dục…
Ngoài ra cũng còn 1 loại OCD nữa đó chính là Harm OCD. Harm OCD là gì? Về cơ bản thì Harm OCD nói đến 1 loạn rối loạn cưỡng chế sợ làm hại đến người khác với những biểu hiện như:
- Có những suy nghĩ rằng bản thân có thể làm hại hoặc làm tổn thương đến những người khác.
- Có nhiều suy tính, lo lắng thiên về mặt lý trí có liên quan đến những điều mình có thể làm hại.
- Có nhiều suy nghĩ ức chế lại những hành động có thể gây hại đến người khác.
Nguyên nhân mắc chứng OCD là gì?
Hiện tại vẫn chưa xác định được những nguyên nhân chính xác dẫn đến căn bệnh OCD là gì. Nhưng người ta đã xác định được những nhân tố có thể góp phần gây ra căn bệnh này như:
Xem thêm:
– Bị tai nạn gây ra những chấn thương ở vùng đầu, làm ảnh hưởng đến não bộ của con người.
– Bị thương trên cơ thể dẫn đến tình trạng nhiễm trùng hay khu vực não xuất hiện những rối loạn bất thường.
– Do gen di truyền: Ba mẹ hoặc người thân trong gia đình có tiền sử từng mắc phải chứng OCD. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ con cái trong gia đình cũng bị mắc bệnh này là rất cao.
– Người bệnh đã phải trải qua rất nhiều vấn đề khác nhau để từ đó gây ra những căng thẳng trong cuộc sống.
– Người bệnh có thần kinh yếu, dễ bị căng thẳng và không chịu nổi áp lực.
Triệu chứng OCD là gì?
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD là bệnh lý không được quá nhiều người quan tâm và cũng thường bị bỏ qua nên đã khiến căn bệnh này ngày càng trầm trọng. Chính vì vậy mà việc điều trị cũng trở nên khó khăn hơn.
Bên cạnh bài test rối loạn ám ảnh cưỡng chế thì có rất nhiều dấu hiệu để bạn có thể nhận biết được tình trạng này. Tuy nhiên, ranh giới giữa người bị bệnh và không bị bệnh thường rất mong manh và nó còn tùy thuộc vào mức độ của sự rối loạn. Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết rối loạn OCD là gì mà bạn nên biết:
- Rửa tay quá kỹ
Người bị bệnh OCD lúc nào cũng bị ám ảnh rằng trên tay của mình đầy rẫy vi trùng. Đây cũng chính là dấu hiệu phổ biến nhất của căn bệnh này. Người bệnh thường xuyên rửa tay và lau chùi thật kỹ càng bàn tay của mình và đặc biệt lúc nào cũng tỏ ra sợ hãi sự lây lan của mầm bệnh từ môi trường xung quanh.
Tuy nhiên, việc giữ cho môi trường sạch sẽ cũng có thể được thúc đẩy bởi mong muốn tránh các bệnh truyền nhiễm. Vậy, khi nào việc giữ cho mọi thứ trên đôi bàn tay của bạn trở nên khác thường?
– Cảm thấy tay của mình luôn bị bẩn cho dù đã rửa sạch với xà phòng nhiều lần.
– Bạn thường có xu hướng rửa tay nhiều lần và đồng thời vệ sinh rất kỹ các móng tay của mình.
– Bạn có một nỗi lo ngại vô cùng lớn đối với vi trùng, vi khuẩn…
- Luôn muốn kiểm tra mọi thứ
Người bị bệnh OCD thường có xu hướng kiểm tra mọi thứ nhiều hơn so với những người bình thường. Bởi người bệnh luôn cảm thấy bất an về mọi thứ và cần phải kiểm tra lại nhiều lần thì mới thấy an tâm hơn được.
Chính vì vậy, nếu trong đầu bạn luôn thường trực một suy nghĩ là mình cần phải đi kiểm tra một thứ gì đó. Hoặc bạn nghĩ là có điều gì không ổn và cần phải rà soát lại ngay lập tức thì bạn đã thuộc vào khoảng 30% số người có thể mắc triệu chứng OCD rồi đấy.
- Dọn dẹp nhà cửa theo đúng nguyên tắc
Nếu như bạn là một người thường xuyên dọn dẹp nhà cửa của mình thì có lẽ bạn là một người có lối sống sạch sẽ. Tuy nhiên, nếu như bạn bị ám ảnh với việc phải dọn dẹp nhà cửa mỗi ngày một cách thái quá thì đây có thể là một trong những triệu chứng cho thấy bạn đang bị OCD – hội chứng ngăn nắp.
Nếu như bạn có những biểu hiện gần tương tự như dưới đây thì hãy cân nhắc nhé:
– Cho dù mệt đến đâu đi chăng nữa bạn cũng sẽ đi dọn nhà cửa.
– Việc dọn dẹp nhà cửa phải tuân thủ theo đúng quy tắc và không được phép làm trái nó.
– Bạn sắm sửa khá nhiều dụng cụ để vệ sinh sạch sẽ nhà cửa.
– Bạn cảm thấy vô cùng khó chịu, bực dọc nếu như ai đó không tuân thủ đúng quy tắc bạn đã đề ra mỗi khi dọn dẹp nhà cửa.
- Ám ảnh về những con số
Người bị bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường hay bị ám ảnh bởi các con số. Họ thường gây ra rất nhiều phiền phức cho mọi người xung quanh khi mà yêu cầu mọi người phải nghiêm túc với những con số. Hay họ cảm thấy lo lắng một cách thái quá khi gặp những con số được cho là không may mắn. Ngoài ra họ cũng thường đếm số người, số mục tiêu hoặc số lượng công việc…
- Có khả năng tổ chức rất tốt
Mặc dù OCD là một căn bệnh nhưng không thể phủ nhận rằng nhóm người bị mắc căn bệnh này có khả năng tổ chức mọi thứ cực kỳ tốt, thậm chí được cho là hoàn hảo.
Tuy nhiên, khả năng này đôi khi cũng gây ra một số rắc rối cho người bệnh và những người xung quanh như: không thể nghỉ ngơi cho đến khi hoàn thành công việc, gây sự khó chịu cho mọi người vì sự chi tiết một cách quá mức hay làm chậm tiến độ công việc chỉ vì quá tập trung vào tiểu tiết…
- Phóng đại về vấn đề bạo lực
Những xung đột liên quan đến bạo lực là điều không ai mong muốn. Tuy nhiên, đối với những người bệnh OCD thì nỗi sợ hãi lại bị nâng tầm phóng đại quá mức đến nỗi họ không dám ra những nơi công cộng vì sợ bị bạo hành.
Ngoài ra thì người bệnh còn có những nỗi sợ hãi khác như: sợ người thân bạo hành vì làm sai điều gì đó, sợ đi học vì bị bắt nạt, sợ bị xâm hại khi đi lại ở những nơi vắng vẻ…
- Ám ảnh về tình dục
Người bị bệnh OCD có thể có những suy nghĩ bất thường về xu hướng tình dục như: muốn quan hệ với người lạ, với trẻ em hoặc với người đồng giới. Thậm chí là cả với đồng nghiệp hay những khách hàng trong công ty… Những ám ảnh về tình dục này thường xuất hiện trong suy nghĩ của họ mà đôi khi chính bản thân họ cũng không hề mong muốn.
- Dằn vặt trong các mối quan hệ
Xem thêm:
Người bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế lúc nào cũng cảm thấy lo lắng về các mối quan hệ xung quanh bởi họ sợ làm tổn thương đối phương, thậm chí là luôn muốn biết suy nghĩ của đối phương thì mới cảm thấy an tâm.
Đặc biệt, người bị OCD thường xuyên thấy cảm thấy bất an, lo lắng khi xung đột với đồng nghiệp hay bạn bè, người thân… Họ làm ra lỗi lầm nào đó nhưng lại không có cách xử lý.
- Kỳ vọng về sự đảm bảo
Người bị rối loạn OCD thường không tin tưởng vào quyết định của bản thân mình và thường hay có xu hướng hỏi ý kiến của mọi người xung quanh, bao gồm cả các vấn đề cần tự quyết định của bản thân. Người bệnh luôn cảm thấy nếu làm theo ý kiến của mọi người thì bản thân sẽ cảm thấy an tâm hơn.
- Ghét soi gương
Người mắc chứng OCD này thường có biểu hiện liên quan đến hội chứng mặc cảm ngoại hình. Họ rất ghét soi gương hoặc khi soi thì lại rất miễn cưỡng. Đặc biệt, họ thường không tin vào những lời khen về ngoại hình của mọi người xung quanh và luôn cảm thấy bản thân từ khi sinh ra đã không được đẹp.
OCD có nguy hiểm không?
Hiện nay dù chưa thể xác định được nguyên nhân nhưng các chuyên gia nhận thấy rằng hội chứng này không đe dọa đến sức khỏe của người bệnh như các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm, hưng cảm…
Tuy nhiên, hành vi cưỡng chế và suy nghĩ ám ảnh ở bệnh nhân mắc OCD cũng có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng khác như:
– Ảnh hưởng đến mọi mặt của cuộc sống, bao gồm: công việc, học tập, các mối quan hệ với những người xung quanh…
– Mất nhiều thời gian để thực hiện những hành vi hay những suy nghĩ thừa thãi.
– Đời sống tình dục bất thường do có các suy nghĩ lệch lạc.
– Có thể gây hại cho chính bản thân người bệnh và những người xung quanh bởi những suy nghĩ có tính tiêu cực.
– Ảnh hưởng đến ngoại hình của người mắc như: tự nhổ tóc, cào da, cắt móng quá sát…
– Tăng những xung đột trong gia đình và xã hội.
– Một số trường hợp bị mắc OCD khó thích nghi, hòa hợp với mọi người xung quanh do một số suy nghĩ ám ảnh.
– Người bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế nặng có thể gây ra tình trạng lo âu và có thể làm nghiêm trọng chứng trầm cảm sẵn có.
Mặc dù gây ra nhiều ảnh hưởng nhưng hầu hết bệnh nhân bị hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế này ít gặp phải những tác động quá nghiêm trọng. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhất chính là làm giảm chất lượng cuộc sống.
3 phương pháp điều trị bệnh OCD
Người mắc phải chứng bệnh OCD có thể được điều trị bằng những phương thức như:
– Chẩn đoán, điều trị rối loạn OCD dựa trên những biểu hiện lâm sàng. Khi thăm khám bác sĩ, bệnh nhân nên trung thực báo với bác sĩ các suy nghĩ, hành vi bất thường của mình để quá trình chẩn đoán được diễn ra thuận lợi hơn.
– Rối loạn OCD được điều trị chủ yếu bằng thuốc và kết hợp cùng với phương pháp tâm lý trị liệu, hành vi. Bệnh lý này có thể chữa trị hoàn toàn nếu người bệnh tuân thủ theo đúng hướng dẫn của bác sĩ.
Cụ thể các phương pháp điều trị rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD như sau:
Sử dụng thuốc
Sử dụng thuốc cũng là một phương pháp được cân nhắc với các bệnh nhân bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Thuốc có thể giảm nhẹ các hành vi cưỡng chế cũng như những suy nghĩ ám ảnh ở bệnh nhân. Tuy nhiên, thuốc chỉ giúp cải thiện triệu chứng tạm thời chứ hoàn toàn không có khả năng chữa trị bệnh dứt điểm căn bệnh này. Vì vậy, sử dụng thuốc thường sẽ được áp dụng song song cùng với trị liệu nhận thức và hành vi.
Các loại thuốc được dùng trong điều trị OCD chủ yếu là thuốc chống trầm cảm 3 vòng nhóm ức chế chọn lọc tái hấp thu serotonin. Một số loại thuốc được sử dụng phổ biến như: Fluoxetine, Clomipramine, Sertraline, Paroxetine, Fluvoxamine…
Các biện pháp tự cải thiện
Ngoài việc sử dụng thuốc thì các bệnh nhân cần có những biện pháp cải thiện để đối phó với hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Trên thực tế thì các biện pháp này phần nào có thể giảm nhẹ các hành vi và những suy nghĩ bất thường.
Các biện pháp tự cải thiện rối loạn ám ảnh cưỡng chế mà bệnh nhân có thể áp dụng như:
– Chia sẻ tình trạng sức khỏe của mình cho bạn bè và người thân để nhận được sự trợ giúp của họ. Thực tế cho thấy, chính sự động viên, chia sẻ từ những người xung quanh có thể giúp cho tinh thần của bệnh nhân tốt lên và giúp họ chủ động hơn trong quá trình điều trị.
– Đối với những tác nhân có thể gây ra sự ám ảnh về suy nghĩ và hành vi thì nên học cách ghi chép lại để có thể xua tan cảm giác lo âu. Đặc biệt là trong trường hợp thường xuyên phải kiểm tra lại những việc vừa làm.
– Ngủ đủ giấc, ăn uống đúng giờ cũng có thể giảm bớt được những suy nghĩ ám ảnh ở bệnh nhân mắc hội chứng OCD này.
– Tham gia vào các hoạt động xã hội để bản thân ít có thời gian cho các hành vi và suy nghĩ bất thường.
– Tập thể dục thường xuyên và ăn uống hợp lý cũng là biện pháp giúp cải thiện sức khỏe tinh thần của người bệnh. Qua đó cũng góp phần giảm nhẹ phần nào các suy nghĩ và hành vi do hội chứng OCD gây ra.
– Sau thời gian học tập, làm việc thì nên nghỉ ngơi kết hợp với các biện pháp giúp giảm bớt sự căng thẳng, lo âu như hít thở sâu, ngồi thiền hay tắm nước ấm…
Liệu pháp tâm lý
Hầu hết các bệnh nhân bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế hiện nay đều cần đến sự can thiệp của phương pháp tâm lý, bao gồm liệu pháp hành vi và liệu pháp nhận thức.
Tại rất nhiều quốc gia trên thế giới, phương pháp tâm lý trị liệu này được sử dụng trong điều trị OCD để giảm thiểu những khả năng gây biến chứng cũng như các tác dụng phụ khi phải dùng đến thuốc chữa bệnh.
- Liệu pháp hành vi
Liệu pháp hành vi đối với người bị bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế bao gồm 2 kỹ thuật:
– Bộc lộ các suy nghĩ bị ám ảnh để có thể giảm bớt sự căng thẳng, lo âu.
– Thực hiện một số kỹ thuật nhằm ngăn chặn các suy nghĩ ám ảnh cũng như các hành vi cưỡng chế.
Ban đầu thì các kỹ thuật này sẽ làm giảm hành vi cưỡng bức và suy nghĩ ám ảnh. Theo thời gian thì các triệu chứng này có thể hoàn toàn thuyên giảm. Ngoài ra thì liệu pháp hành vi còn có tác dụng giảm tình trạng lo âu cũng như góp phần cải thiện tâm trạng của bệnh nhân một cách đáng kể.
- Liệu pháp nhận thức
Phương pháp nhận thức giúp cho người bệnh đánh giá lại sự lo âu quá mức, mối nguy hiểm của các sự vật, sự việc xung quanh. Qua đó sẽ làm giảm các suy nghĩ ám ảnh như nhiễm vi trùng, vi khuẩn, sự sợ hãi…trong cuộc sống của mình.
Như vậy bạn đã hiểu OCD là gì rồi đúng không nào? Mặc dù căn bệnh này không quá ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng gây ra nhiều cản trở trong đời sống hàng ngày. Vì vậy nếu bạn mắc phải căn bệnh này thì hãy tìm ngay cho mình một phương pháp điều trị phù hợp nhé!
